Windmolens in Noorder IJ-plas: hoe nu verder na PS besluit?

In de Provinciale Statenvergadering van maandag 13 november heeft een meerderheid tegen de ontwerp Verklaring van geen bedenkingen (VVGB) voor windpark Noorder IJplas gestemd. Alleen GroenLinks, PvdA, D66, Volt en ChristenUnie waren voor. Hier leggen we uit wat dit besluit voor de energiecoöperaties betekent.

Wat vinden de coöperaties van het negatieve besluit van PS?
De coöperaties zijn verbijsterd dat de concept Verklaring van geen bedenkingen is geweigerd, omdat het windpark niet in strijd is met een goede ruimtelijke ordening en de coöperaties al jaren werken aan een optimaal plan. “Drie jaar werk van betrokken burgers wordt zomaar van tafel geveegd.”, aldus projectleider Tineke de Vries.

“In de afgelopen drie jaar is onwaarschijnlijk veel werk verzet om tot een acceptabel plan te komen: de windturbines voldoen aan de grenswaarde van 45 dB Lden bij woningen, voor de slagschaduw op de 62 woonboten aan Zijkanaal H-weg is gekozen voor een Omgevingsdienst heeft daarop voorgesteld om voor het gehele gebied maximaal 1 uur slagschaduw per jaar toe te staan op woningen, er is een ecologisch plan ontwikkeld en voor omwonenden die niets met coöperaties te maken willen wordt er een obligatie uitgegeven bovenop de participaties. Hiernaast zijn er met de gemeentes Amsterdam, Zaanstad en Oostzaan afspraken gemaakt over toekomstige woningbouw waarbij de turbines in de toekomst ook vaker uit zullen staan als de woningen er zijn. Dit alles is een product van een lang participatieproces met de buurt.”

Voorzitter van de Windvogel Laetitia Ouillet: “Natuurlijk brengt het bouwen van windmolens risico’s met zich mee, maar we willen dan wel graag dat een project op inhoudelijke gronden wordt afgewezen. We zien hier eigenlijk een nieuw soort politiek ontstaan, de redelijkheid is weg, de politiek is losgeslagen van de juridische en deskundigen basis, de betrouwbare overheid is hiermee foetsie. Dit besluit betekent heel veel voor de toekomst van coöperaties: we kunnen er niet van op aan dat de overheid rechtmatig handelt. We kunnen niet opnieuw zoveel tijd en geld in een project stoppen waarvan alle vlaggen op groen staan, maar waarvan de politiek simpelweg zegt: dit past hier niet.”

“Burgers hebben recht op een rechtvaardige procedure wanneer zij zich met hart en ziel inzetten voor een maatschappelijk en sociaal energie project. Wat we heel erg jammer vinden is dat we een deel van onze kostbare tijd kwijt zijn geweest die we ook in andere zon- en windprojecten hadden kunnen steken. We zijn de uren kwijt die onze bestuurders in de avonden hebben vergaderd, de uren die het projectteam in de ontwikkeling heeft gestoken, de uren die vrijwilligers op de markten hebben gestaan: het is allemaal kostbare tijd voor de energietransitie. Als een windpark dan niet door mag gaan, dan willen we wel graag goede argumenten horen.”

Wat is er gebeurd? Een tijdlijn.
In 2020 wezen de gemeente en de provincie het gebied Noorder IJplas nogmaals aan (was al in 2012 gebeurd) als een van de officiële windenergie zoekgebieden voor de RES Noord-Holland zuid. Daarnaast veranderde de Provincie ook de strenge Noord-Hollandse regels voor windmolens (Verordening mei 2022). Hierdoor werd op meerdere plekken in de Provincie mogelijk om plannen voor windenergie te maken; de coöperaties gingen aan de slag met de ontwikkeling van windpark Noorder IJ-plas. Voor de onderbouwing van de vergunningaanvraag hebben de initiatiefnemers uitvoerig onderzoek laten doen naar allerlei milieueffecten zoals geluid, slagschaduw, natuur, veiligheid en ook naar de samenhang met andere ontwikkelingen zoals toekomstige woningbouw. Dit alles hebben initiatiefnemers in een omgevingsproces besproken met de buurt, de buurgemeenten en met de belanghebbenden. De Omgevingsdienst (OD) heeft al onze stukken gelezen, er vragen over gesteld en ze beoordeeld, en vervolgens bevestigd dat het een goede ruimtelijke ordening is. Oftewel: we voldoen aan de eisen en normen voor geluid, natuur, slagschaduw, veiligheid, wekken voldoende energie op en we houden rekening met de omgeving.

De energiecoöperaties Amsterdam Wind en NDSM Energie hebben op 31 maart 2023 de aanvraag van de vergunning ingediend bij de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied. Het plan waarvoor we de vergunning aanvragen heeft zo min mogelijk milieueffecten en een zo groot mogelijke bijdrage aan de doelstelling voor lokale opwek van duurzame elektriciteit met behulp van windenergie. Een ontwerp Verklaring van geen bedenkingen (VVBG) is nodig om de aangevraagde afwijking van het bestemmingsplan voor een windpark aan de Noorder IJplas in Amsterdam mogelijk te maken.

De Verklaring van geen bedenkingen kan alleen worden geweigerd als de ruimtelijke ordening niet op orde is. Dat wil zeggen: of het project voldoet aan alle gestelde eisen en normen voor geluid, natuur, slagschaduw, veiligheid, benodigde energieopwekking en of het rekening houdt met de omgeving waarin het komt te staan.

Voordat Gedeputeerde Staten en Provinciale Staten besluiten kunnen nemen, beoordelen deskundige medewerkers van de Omgevingsdienst de aanvraag voor de omgevingsvergunningen. De OD heeft in oktober 2023 positief geadviseerd om de VVGB af te geven. De Gedeputeerde Staten hebben dit positieve advies van de Omgevingsdienst overgenomen en zeggen daarmee aan Provinciale Staten: het windpark kan gebouwd worden want er is sprake van een goede ruimtelijke ordening.

...… En toch stemde de meerderheid van Provinciale Staten op 13 november tegen de ontwerp VVGB.

Wat is de volgende stap?
Nu de ontwerp VVGB niet is afgegeven, is het aan Gedeputeerde Staten (GS) om te onderbouwen dat er inderdaad geen goede ruimtelijke ordening mogelijk is. Vervolgens wordt er door Provinciale Staten (PS) gestemd over een definitieve VVGB. Pas als er een definitieve weigering is, kunnen de coöperaties een volgende stap zetten.

Eerder heeft GS juist onderbouwd dat er geen strijdigheid is met ruimtelijke ordening voor het windpark, dus het wordt in onze ogen een lastige klus om te beargumenteren dat de ruimtelijke ordening niet goed zou zijn. Immers, de Omgevingsdienst heeft positief geadviseerd. Wordt de VVGB definitief geweigerd, dan zijn er een aantal scenario’s voor de coöperaties die allemaal complex zijn. We onderzoeken nu de opties, en één daarvan is procederen want juridisch lijkt deze beslissing van PS niet goed onderbouwd. De beslissing of wij naar de rechter gaan hangt ervan  af of er een definitieve weigering gaat komen en wat de kosten en gevolgen zijn van een proces. We houden de leden en de belangstellenden uiteraard op de hoogte over onze vervolgstappen.

Waar ging het debat eigenlijk over?
Het debat in PS ging onder meer over zorgen over de gezondheid van omwonenden, het draagvlak voor het windpark bij buurgemeenten en de invloed van windmolens op de verkeersveiligheid.

De VVGB is om deze politieke redenen geweigerd, en niet op basis van strijdigheid met een goed ruimtelijke ordening. Hieronder lichten we toe hoe dat in elkaar zit.

Ook waren er diverse partijen (o.a. VVD, BBB, PvdD) die vonden dat er geen rekening gehouden werd met toekomstige woningbouw. Er zijn veel nieuwe woningen nodig in de regio en daar moet geen hinder komen van windmolens. Daarom zijn de initiatiefnemers in gesprek met de buurgemeenten en zijn er afspraken gemaakt dat ook voor nieuwbouw woningen mogelijke hinder van slagschaduw zal worden voorkomen. Ondanks deze afspraken hebben partijen vastgehouden aan hun argument dat er hinder kan ontstaan voor nieuwbouw, wat feitelijk niet klopt.

De zorgen voor omwonenden komen uit een goed hart en die begrijpen wij als initiatiefnemers ook. Het is voor sommige bewoners rondom de Noorder IJplas geen leuke ontwikkeling. Andere bewoners hebben er minder problemen mee, en uit de omliggende wijken zijn de bezwaren beperkt. Als initiatiefnemers hebben wij kunnen aantonen dat de windmolens niet meer dan 45 dB geluidhinder veroorzaken en dat we slagschaduw tot een minimum beperken. Daarmee is de gezondheid niet in gevaar. Toch blijven mensen ongerust of vinden windmolens niet mooi. Een goede ruimtelijke ordening is er wel, en we blijven binnen gestelde normen. Maar zorgen blijven er ook, dat is inherent aan alle veranderingen in de omgeving van mensen.

Gaan de coöperaties nu naar de rechter?
De coöperaties wegen dit besluit zorgvuldig af. Het is ons duidelijk dat het besluit van PS ontbreekt aan zorgvuldigheid, evenredigheid en een dragende motivering. Het is ons duidelijk dat PS niet alle betrokken belangen en rapporten evenveel heeft meegewogen in het besluit. Het is ons duidelijk dat het algemeen belang van de klimaattransitie en de opwek van duurzame energie niet voldoende zijn meegenomen. En dat de doelstellingen uit de RES Noord-Holland Zuid en de duurzaamheidsdoelstellingen van de provincie Noord-Holland nu in gevaar zijn.

Laetitia Ouillet: ‘’Dit VVGB besluit is de deur open zetten voor willekeur, de politiek baseert zich niet meer op onderbouwing en op juridische kaders. Als dit de nieuwe gang van zaken wordt, waarom zoeken we het dan nog zo zorgvuldig uit? Waarom zijn er MER -procedures in het leven geroepen? Juist om een zorgvuldige afweging te kunnen maken gebaseerd om milieu onderzoeken.”

De coöperaties geven PS eerst de tijd om een verstandig definitief besluit te nemen. Volgens de gemeente Amsterdam is dit een besluit dat juridisch niet zo genomen had mogen worden en legt zich hier niet bij neer. Het tij kan nog gekeerd worden.

Hoe zit het project in elkaar?
Het windproject Noorder IJ-plas is voor 50% van drie burgercoöperaties en voor 50% van de bedrijvencoöperatie NDSM Energie in Amsterdam Noord. De Windvogel is een van de drie burger coöperaties. De leden van de Windvogel hebben dus voor 16,7% geïnvesteerd in de ontwikkeling van windpark Noorder IJ-plas.

Het is niet zomaar een windpark dat de coöperaties voor ogen hebben. Ons doel is betaalbare energie voor mensen in Amsterdam Noord, Oostzaan en Zaanstad, met zorg voor de omgeving, met een fonds voor natuur en energiearmoede. De omgeving profiteert mee van coöperatieve windmolens. Meer weten? Ga naar de website van Amsterdam Wind.